H1N1 တုပ္ေကြးဟာ H1N1တုပ္ေကြးဗုိင္းရပ္စ္ကူးစက္ခံရတာေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းဆုိင္ရာ ေရာဂါတစ္မ်ဳိးျဖစ္ပါတယ္။ ဒီဗုိင္းရပ္စ္ဟာ ႏွာေခါင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနဲ႔ အဆုတ္အေျမႇးပါးေတြကတစ္ဆင့္ ကူးစက္တတ္ပါတယ္။ H1N1 တုပ္ေကြးဟါ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္က ကမၻာမွာ ကပ္ေရာဂါအသြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ကာ အဲဒီေနာက္ပိုင္းမွာလည္း ဆက္လက္ျဖစ္ပြားေလ့ရွိခဲ့ပာတယ္။ ဒီတုပ္ေကြးေရာဂါဟာ ေလထု၊ ခၽြဲနဲ႔ တံေတြးမွ တစ္ဆင့္ တစ္ေယာက္ကေနတစ္ေယာက္ ကူးစက္ႏႈန္း ျမန္ဆန္ပါတယ္။ အသက္ ငါးႏွစ္ေအာက္ကေလးငယ္ေတြနဲ႔ အသက္ ၅၀ အထက္ ႀကီးသူေတြက ေရာဂါကူးစက္ႏုိင္ေျခ ပုိမ်ားပါတယ္။ ရင္က်ပ္ပန္းနာလုိ အဆုတ္ေရာဂါရွိသူေတြ၊ ကုိယ္ခံအားစနစ္က်ဆင္းသူေတြနဲ႔ ကုိယ္၀န္ေဆာင္ေတြမွာလည္း ကူးစက္ႏုိင္ေျခ အလြန္ျမင့္မားပါတယ္။
ေရာဂါလကၡဏာ
H1N1တုပ္ေကြးေရာဂါရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာဟာ တျခားရာသီတုပ္ေကြးေတြနဲ႔ ဆင္တူပါတယ္။ အဖ်ားရွိတာ၊ ႏွာရည္ယုိတာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာတာ၊ ခၽြဲက်ပ္ေနတာ၊ ၀မ္းပ်က္တာ၊ တုန္ခ်မ္းခ်မ္းတာ၊ ကုိယ္လက္ကုိက္ခဲတာ၊ ပ်ဳိ႕တာနဲ႔အန္တာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
H1N1တုပ္ေကြးေရာဂါရဲ႕ ေရာဂါလကၡဏာဟာ တျခားရာသီတုပ္ေကြးေတြနဲ႔ ဆင္တူပါတယ္။ အဖ်ားရွိတာ၊ ႏွာရည္ယုိတာ၊ လည္ေခ်ာင္းနာတာ၊ ခၽြဲက်ပ္ေနတာ၊ ၀မ္းပ်က္တာ၊ တုန္ခ်မ္းခ်မ္းတာ၊ ကုိယ္လက္ကုိက္ခဲတာ၊ ပ်ဳိ႕တာနဲ႔အန္တာေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
ဒီလကၡဏာေတြက ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးနဲ႔ စတင္ထိေတြ႕ၿပီး တစ္ရက္မွ သံုးရက္အတြင္း ျဖစ္ေပၚတတ္ကာ တစ္ပတ္မွ ႏွစ္ပတ္အထိ အခ်ိန္ၾကာျမင့္တတ္ပါတယ္။ H1N1 ေခၚတဲ့ ၀က္တုပ္ေကြးနဲ႔ ရာသီတုပ္ေကြးေတြရဲ႕ လကၡဏာအမ်ားစုက ဆင္တူေနတဲ့အတြက္ ေရာဂါေသခ်ာသိရွိဖုိ႔ ဆရာ၀န္နဲ႔ ျပသၿပီး ဓာတ္ခြဲခန္းမွာ စစ္ေဆးဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ သင္ဟာ H1N1 တုပ္ေကြးပ်ံ႕ႏွံ႔တဲ့ေနရာမွာ ေနထုိင္သူျဖစ္ေနခဲ့ရင္ပါ။ ေရာဂါကူးစက္ခံရလုိ႔ မိမိမွာ ကုိယ္ခံအားေကာင္းေနရင္ သူ႔အလုိလုိ ေပ်ာက္ကင္းသြားႏုိင္ေပမယ့္ အသက္ ငယ္လြန္းသူ၊ အသက္ႀကီးလြန္းသူ၊ ရင္က်ပ္ပန္းနာရွိသူ၊ ဆီးခ်ဳိေရာဂါရွိသူ ဒါမွမဟုတ္ ႏွလံုးေရာဂါ ဒါမွမဟုတ္ ေက်ာက္ကပ္လုိမ်ဳိး နာတာရွည္ေရာဂါရွိသူေတြမွာေတာ့ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာေတြ ျဖစ္ဖုိ႔ အႏၱရာယ္အလြန္မ်ားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သင့္မွာ အသက္႐ွဴရခက္ခဲတာ၊ တစ္ခ်ိန္လံုးအန္ေနတာ၊ ႐ုတ္တရက္ ေခါင္းမူးတာ၊ ရင္ဘတ္ ဒါမွမဟုတ္ ၀မ္းဗုိက္ေအာင့္ေနတာ၊ သင္ရဲ႕ တုပ္ေကြးေရာဂါလကၡဏာေတြ သက္သာေနၿပီးေတာ့မွ အဖ်ားျပန္ႀကီးၿပီး ေခ်ာင္းဆုိးေနရင္ေတာ့ ဆရာ၀န္နဲ႔ ခ်က္ခ်င္းျပသသင့္ပါတယ္။
ေအာက္ပါတုိ႔ဟာ H1N1တုပ္ေကြးနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ လူသိမ်ားတဲ့ အယူအဆအမွားေတြျဖစ္ပါတယ္။
အယူအဆ (၁) ►H1N1 တုပ္ေကြးက ၀က္သားစားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။
H1N1 တုပ္ေကြးက ၀က္သား ဒါမွမဟုတ္ ၀က္သားထုတ္ကုန္ေတြ စားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီတုပ္ေကြးဗုိင္းရပ္စ္က ၀က္မွာ ျဖစ္တဲ့ ဗုိင္းရပ္စ္နဲ႔ ဆင္တူေနေပမယ့္ H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္က ၀က္ေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ ၀က္တုပ္ေကြးဗုိင္းရပ္စ္နဲ႔ ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။ H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္က ေရာဂါရွိသူ ေခ်ာင္းဆုိးတာ ဒါမွမဟုတ္ ႏွာေခ်တာေၾကာင့္ ထြက္လာတဲ့ ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးေတြ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ ေလထုကတစ္ဆင့္ ကူးစက္ခံရတာပါ။ က်န္းမာတဲ့လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ေရာဂါပုိး ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ ေလ ဒါမွမဟုတ္ အရာ၀တၳဳ မ်က္ႏွာျပင္နဲ႔ ထိေတြ႕ရာကတစ္ဆင့္ ခႏၶာကုိယ္ထဲကုိ ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးေတြ ၀င္ေရာက္သြားႏုိင္ပါတယ္။
အယူအဆ (၁) ►H1N1 တုပ္ေကြးက ၀က္သားစားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တာပါ။
H1N1 တုပ္ေကြးက ၀က္သား ဒါမွမဟုတ္ ၀က္သားထုတ္ကုန္ေတြ စားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီတုပ္ေကြးဗုိင္းရပ္စ္က ၀က္မွာ ျဖစ္တဲ့ ဗုိင္းရပ္စ္နဲ႔ ဆင္တူေနေပမယ့္ H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္က ၀က္ေတြမွာ ျဖစ္တဲ့ ၀က္တုပ္ေကြးဗုိင္းရပ္စ္နဲ႔ ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။ H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္က ေရာဂါရွိသူ ေခ်ာင္းဆုိးတာ ဒါမွမဟုတ္ ႏွာေခ်တာေၾကာင့္ ထြက္လာတဲ့ ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးေတြ ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ ေလထုကတစ္ဆင့္ ကူးစက္ခံရတာပါ။ က်န္းမာတဲ့လူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ ေရာဂါပုိး ပ်ံ႕ႏွံ႔ေနတဲ့ ေလ ဒါမွမဟုတ္ အရာ၀တၳဳ မ်က္ႏွာျပင္နဲ႔ ထိေတြ႕ရာကတစ္ဆင့္ ခႏၶာကုိယ္ထဲကုိ ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးေတြ ၀င္ေရာက္သြားႏုိင္ပါတယ္။
အယူအဆ (၂) ► H1N1 တုပ္ေကြးေရာဂါအတြက္ ကုသႏုိင္တဲ့နည္းလမ္းမရွိပါဘူး။
ဒီအယူအဆကလည္း မွားပါတယ္။ H1N1 တုပ္ေကြးကုိ ကုသႏုိင္တဲ့ Antiviral ေဆး၀ါးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီေဆးေတြက ေရာဂါလကၡဏာေတြကုိ သက္သာေစၿပီး ေရာဂါၾကာခ်ိန္ တုိေတာင္းႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရာဂါ ဟုတ္ မဟုတ္ ေသခ်ာသိဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ Tamiflu, Oseltamivir, Zanamivir, Amantadine နဲ႔ Rimantadine ေဆး၀ါးေတြဟာ H1N1 တုပ္ေကြးကုိ ကုသဖုိ႔အတြက္ WHO က လက္ခံထားတဲ့ ေဆး၀ါးေတြပါ။
ဒီအယူအဆကလည္း မွားပါတယ္။ H1N1 တုပ္ေကြးကုိ ကုသႏုိင္တဲ့ Antiviral ေဆး၀ါးေတြ ရွိပါတယ္။ ဒီေဆးေတြက ေရာဂါလကၡဏာေတြကုိ သက္သာေစၿပီး ေရာဂါၾကာခ်ိန္ တုိေတာင္းႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီေရာဂါ ဟုတ္ မဟုတ္ ေသခ်ာသိဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။ Tamiflu, Oseltamivir, Zanamivir, Amantadine နဲ႔ Rimantadine ေဆး၀ါးေတြဟာ H1N1 တုပ္ေကြးကုိ ကုသဖုိ႔အတြက္ WHO က လက္ခံထားတဲ့ ေဆး၀ါးေတြပါ။
အယူအဆ (၃) ► ကာကြယ္ေဆးေတြထုိးထားတာေၾကာင့္ H1N1 တုပ္ေကြးကုိ ေရရွည္ ကာကြယ္ႏုိင္ပါတယ္။
H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးကုိ ကာကြယ္ေဆးက ကာကြယ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာကေတာ့ မွန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသက္ ေျခာက္လအထက္ လူေတြအားလံုးကို တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးထုိးဖုိ႔အတြက္ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ကာကြယ္ေရးဗဟုိဌာနက အႀကံေပးထားပါတယ္။
H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္ပုိးကုိ ကာကြယ္ေဆးက ကာကြယ္ႏုိင္တယ္ဆုိတာကေတာ့ မွန္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အသက္ ေျခာက္လအထက္ လူေတြအားလံုးကို တုပ္ေကြးကာကြယ္ေဆးထုိးဖုိ႔အတြက္ ေရာဂါထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႔ ကာကြယ္ေရးဗဟုိဌာနက အႀကံေပးထားပါတယ္။
ကာကြယ္ေဆးက ထုိးေဆးအေနနဲ႔ အသံုးျပဳႏုိင္သလုိ ႏွာေခါင္းဖ်န္းေဆးအေနနဲ႔လည္း အသံုးျပဳႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ ကာကြယ္ေဆးေတြက ဗုိင္းရပ္စ္ကုိ တစ္ႏွစ္ေလာက္သာ ကာကြယ္ေပးႏုိင္ပါတယ္။ ဒီဗုိင္းရပ္စ္ေတြရဲ႕ ထူးျခားခ်က္က မ်ဳိးစိတ္ကြဲတစ္ခုတည္းမွာတင္ မ်ဳိး႐ုိးဗီဇ နည္းနည္းေျပာင္းၿပီး ေပၚလာတတ္တာေၾကာင့္ ဒီတစ္ႏွစ္မွာေပၚတဲ့ H1N1နဲ႔ ေနာက္တစ္ႏွစ္မွာ ေပၚတဲ့ H1N1က ခၽြတ္စြတ္မတူႏုိင္တာမုိ႔ တစ္ႏွစ္ တစ္ခါ ကာကြယ္ေဆးထုိးမွသာ ေရာဂါကုိ အလံုးစံု ကာကြယ္ႏုိင္မွာပါ။
အယူအဆ (၄) ► H1N1 တုပ္ေကြးက ကူးစက္ႏႈန္း နည္းပါးပါတယ္။
လံုး၀မွားပါတယ္။ ဒီေရာဂါက ကူးစက္ႏႈန္းျမင့္တဲ့ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ေရာဂါရွိသူကေန က်န္းမာေနတဲ့လူတစ္ေယာက္ကုိ အျမန္ဆံုး ကူးစက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဗုိင္းရပ္စ္က ေရာဂါပုိးရွိေနတဲ့ ေလနဲ႔ အရာ၀တၳဳ မ်က္ႏွာျပင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဗုိင္းရပ္စ္ပုိး
လံုး၀မွားပါတယ္။ ဒီေရာဂါက ကူးစက္ႏႈန္းျမင့္တဲ့ေရာဂါျဖစ္ၿပီး ေရာဂါရွိသူကေန က်န္းမာေနတဲ့လူတစ္ေယာက္ကုိ အျမန္ဆံုး ကူးစက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဗုိင္းရပ္စ္က ေရာဂါပုိးရွိေနတဲ့ ေလနဲ႔ အရာ၀တၳဳ မ်က္ႏွာျပင္မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္တာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီဗုိင္းရပ္စ္ပုိး
ကူးစက္ခံရတာကေန ကာကြယ္ႏုိင္ေအာင္ ေရာဂါရွိသူနဲ႔ ေ၀းေ၀းေနပါ။ သင့္လက္ကုိ ဆပ္ျပာနဲ႔ မၾကာခဏ ေဆးေပးပါ။ သင့္အ၀တ္အစားေတြကုိ ေရေႏြးနဲ႔ ျပဳတ္ေလွ်ာ္ပါ။ သင့္အိမ္နဲ႔ ရံုးခန္းကုိ ေရာဂါပုိးသန္႔စင္ေဆးရည္ေတြနဲ႔ ေန႔စဥ္ သန္႔ရွင္းေရးျပဳလုပ္ပါ။
Tips!!!
H1N1 ကူးစက္ႏႈန္း ရပ္တန္႔ေအာင္ ဘယ္လုိလုပ္ၾကမလဲ ?
H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္ပုိး ကူးစက္ခံရတာေၾကာင့္ ေသဆံုးႏႈန္းဟာ တစ္ေန႔ထက္တစ္ေန႔ မ်ားျပားလာတာမုိ႔ ေရာဂါကူးစက္ႏႈန္းကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ေအာင္ လူတုိင္းလူတုိင္း ေအာက္ပါတုိ႔ကို ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။
၁။ ေရနဲ႔ ဆပ္ျပာအသံုးျပဳၿပီး သင့္လက္ကုိ မၾကာခဏ ေဆးေၾကာေပးပါ။ လက္တစ္ႀကိမ္ေဆးေၾကာတုိင္း စိတ္ထဲကေန Happy Birthday သီခ်င္းကုိ ႏွစ္ေၾကာ့ဆုိၿပီးတဲ့အထိ ၾကာပါေစ။ လက္တစ္ခုလံုးအႏံွ႔ လက္ေခ်ာင္းၾကား၊ လက္သည္းၾကား၊ လက္ဖမုိး၊ လက္ဖ၀ါး အကုန္ ႏွံ႔စပ္ စင္ၾကယ္ေအာင္ ဆပ္ျပာနဲ႔ ပြတ္တုိက္ၿပီး ေဆးေၾကာရပါမယ္။ မိမိကေလးေတြကုိလည္း မၾကာခဏ လက္ေဆးခုိင္းပါ။ အျပင္ကျပန္လာတုိင္း အိမ္ထဲ၀င္တာနဲ႔ လက္ေဆးၿပီး အက်ႌလဲခုိင္းပါ။ ခရီးထြက္ေနလုိ႔ ေရနဲ႔ ဆပ္ျပာအလြယ္တကူမရွိရင္ အယ္လ္ကုိေဟာ အေျခခံၿပီး ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ လက္သန္႔စင္ေဆးရည္ကုိ အသံုးျပဳၿပီး ေဆးေၾကာပါ။
၂။ သင့္လက္နဲ႔ မ်က္လံုး၊ ႏွာေခါင္း၊ ပါးစပ္ေတြကုိ မထိမိေအာင္ သတိထားရပါမယ္။
၃။ တုပ္ေကြးေရာဂါရွိသူေတြနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ မေနပါနဲ႔။
၄။ အိပ္ေရး၀၀ အိပ္ပါ။
၅။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။
၆။ သင္ ေခ်ာင္းဆုိး ဒါမွမဟုတ္ ႏွာေခ်ရင္ သင့္ႏွာေခါင္းနဲ႔ပါးစပ္ကုိ တစ္သွ်ဴးနဲ႔ အုပ္ထားပါ။ တစ္သွ်ဴးအလြယ္တကူမရွိရင္ လက္တံေတာင္ဆစ္၊ လက္ေခါက္ခြက္နဲ႔ကာၿပီးမွ ႏွာေခ် ေခ်ာင္းဆုိးပါ။
၇။ တစ္၀က္တစ္ပ်က္ အသံုးျပဳထားတဲ့ တစ္သွ်ဴးေတြကို ဆက္မသံုးပါနဲ႔။ လႊင့္ပစ္လုိက္ပါ။ တစ္သွ်ဴး သံုးဖုိ႔ လုိအပ္ရင္ အသစ္သာ သံုးစဲြပါ။
၈။ သင္ဟာ တုပ္ေကြးလကၡဏာေတြနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ ေ၀ဒနာခံစားရရင္ အိမ္မွာပဲ အနားယူေနပါ။ မိမိေၾကာင့္ တျခားသူကုိ ေရာဂါမကူးစက္ပါေစနဲ႔။
၉။ တုပ္ေကြးရာသီမွာ လူထူထပ္တဲ့ေနရာကို တတ္ႏုိင္သမွ် ေရွာင္ပါ။ မလႊဲမေရွာင္သာ သြားရမယ္(ဥပမာ ဘတ္စကားစီးရမယ္)ဆုိရင္ mask တပ္သြားပါ။ N95 Respirator Mask ကုိ တပ္ႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆံုးပါ။
၁၀။ မိမိ႐ံုးခန္းနဲ႔ အိမ္တြင္းကုိ ေန႔စဥ္ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ေပးပါ။
၁၁။ သင့္မွာ လည္ေခ်ာင္းနာေနရင္ ဆားရည္နဲ႔ အာလုတ္က်င္းပါ။
၁၂။ ခုခံအားစနစ္ျမင့္တက္လာေအာင္ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ခ်င္း၊ နႏြင္း၊ ရွားေစာင္းလက္ပပ္နဲ႔ ပူဒီနာ စားေပးပါ။
၁၃။ သက္လံုေကာင္းေအာင္ ေန႔စဥ္ ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ေပးပါ။
H1N1 ကူးစက္ႏႈန္း ရပ္တန္႔ေအာင္ ဘယ္လုိလုပ္ၾကမလဲ ?
H1N1 ဗုိင္းရပ္စ္ပုိး ကူးစက္ခံရတာေၾကာင့္ ေသဆံုးႏႈန္းဟာ တစ္ေန႔ထက္တစ္ေန႔ မ်ားျပားလာတာမုိ႔ ေရာဂါကူးစက္ႏႈန္းကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္ေအာင္ လူတုိင္းလူတုိင္း ေအာက္ပါတုိ႔ကို ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။
၁။ ေရနဲ႔ ဆပ္ျပာအသံုးျပဳၿပီး သင့္လက္ကုိ မၾကာခဏ ေဆးေၾကာေပးပါ။ လက္တစ္ႀကိမ္ေဆးေၾကာတုိင္း စိတ္ထဲကေန Happy Birthday သီခ်င္းကုိ ႏွစ္ေၾကာ့ဆုိၿပီးတဲ့အထိ ၾကာပါေစ။ လက္တစ္ခုလံုးအႏံွ႔ လက္ေခ်ာင္းၾကား၊ လက္သည္းၾကား၊ လက္ဖမုိး၊ လက္ဖ၀ါး အကုန္ ႏွံ႔စပ္ စင္ၾကယ္ေအာင္ ဆပ္ျပာနဲ႔ ပြတ္တုိက္ၿပီး ေဆးေၾကာရပါမယ္။ မိမိကေလးေတြကုိလည္း မၾကာခဏ လက္ေဆးခုိင္းပါ။ အျပင္ကျပန္လာတုိင္း အိမ္ထဲ၀င္တာနဲ႔ လက္ေဆးၿပီး အက်ႌလဲခုိင္းပါ။ ခရီးထြက္ေနလုိ႔ ေရနဲ႔ ဆပ္ျပာအလြယ္တကူမရွိရင္ အယ္လ္ကုိေဟာ အေျခခံၿပီး ထုတ္လုပ္ထားတဲ့ လက္သန္႔စင္ေဆးရည္ကုိ အသံုးျပဳၿပီး ေဆးေၾကာပါ။
၂။ သင့္လက္နဲ႔ မ်က္လံုး၊ ႏွာေခါင္း၊ ပါးစပ္ေတြကုိ မထိမိေအာင္ သတိထားရပါမယ္။
၃။ တုပ္ေကြးေရာဂါရွိသူေတြနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ မေနပါနဲ႔။
၄။ အိပ္ေရး၀၀ အိပ္ပါ။
၅။ ေရမ်ားမ်ားေသာက္ပါ။
၆။ သင္ ေခ်ာင္းဆုိး ဒါမွမဟုတ္ ႏွာေခ်ရင္ သင့္ႏွာေခါင္းနဲ႔ပါးစပ္ကုိ တစ္သွ်ဴးနဲ႔ အုပ္ထားပါ။ တစ္သွ်ဴးအလြယ္တကူမရွိရင္ လက္တံေတာင္ဆစ္၊ လက္ေခါက္ခြက္နဲ႔ကာၿပီးမွ ႏွာေခ် ေခ်ာင္းဆုိးပါ။
၇။ တစ္၀က္တစ္ပ်က္ အသံုးျပဳထားတဲ့ တစ္သွ်ဴးေတြကို ဆက္မသံုးပါနဲ႔။ လႊင့္ပစ္လုိက္ပါ။ တစ္သွ်ဴး သံုးဖုိ႔ လုိအပ္ရင္ အသစ္သာ သံုးစဲြပါ။
၈။ သင္ဟာ တုပ္ေကြးလကၡဏာေတြနဲ႔ ခပ္ဆင္ဆင္ ေ၀ဒနာခံစားရရင္ အိမ္မွာပဲ အနားယူေနပါ။ မိမိေၾကာင့္ တျခားသူကုိ ေရာဂါမကူးစက္ပါေစနဲ႔။
၉။ တုပ္ေကြးရာသီမွာ လူထူထပ္တဲ့ေနရာကို တတ္ႏုိင္သမွ် ေရွာင္ပါ။ မလႊဲမေရွာင္သာ သြားရမယ္(ဥပမာ ဘတ္စကားစီးရမယ္)ဆုိရင္ mask တပ္သြားပါ။ N95 Respirator Mask ကုိ တပ္ႏုိင္ရင္ အေကာင္းဆံုးပါ။
၁၀။ မိမိ႐ံုးခန္းနဲ႔ အိမ္တြင္းကုိ ေန႔စဥ္ သန္႔ရွင္းေရး လုပ္ေပးပါ။
၁၁။ သင့္မွာ လည္ေခ်ာင္းနာေနရင္ ဆားရည္နဲ႔ အာလုတ္က်င္းပါ။
၁၂။ ခုခံအားစနစ္ျမင့္တက္လာေအာင္ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ခ်င္း၊ နႏြင္း၊ ရွားေစာင္းလက္ပပ္နဲ႔ ပူဒီနာ စားေပးပါ။
၁၃။ သက္လံုေကာင္းေအာင္ ေန႔စဥ္ ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ေပးပါ။
#ေဒါက္တာခင္မုိးမုိး
Good Health Journal 652
Good Health Journal 652